Informatie over psoriasis

Psoriasis is een chronische huidaandoening die een snelle opeenhoping van huidcellen veroorzaakt. De huid op ons lichaam vernieuwt zich vanzelf door nieuwe huidcellen aan te maken en deze te vervangen door de oude. Dit proces duurt ongeveer een maand en verloopt onopgemerkt. Je kunt deze schilfertjes dan bijna niet met het blote oog zien. 

Bij een persoon met psoriasis wordt dit natuurlijke proces versneld en duurt het slechts een paar dagen voordat de huid zich vernieuwt. Daardoor hebben de (oude) huidcellen niet genoeg tijd om af te vallen en hopen ze zich op aan het oppervlak van de huid. Dit leidt tot witte of grijze schilferige plekken en vaak gaan deze gepaard met roodheid. Ook kan de huid jeuken, waardoor deze plekken kunnen barsten en/of bloeden. 

De schilfers ontstaan doorgaans op gewrichten, zoals ellebogen en knieën. Ze kunnen zich overal op het lichaam ontwikkelen, dus ook op de:

• Handen en voeten;

• Nek;

• Hoofdhuid;

• Gezicht. 

Minder vaak voorkomende vormen van psoriasis bevinden zich op of rond de nagels, de mond en het gebied rond de genitaliën.

Oorzaak psoriasis

Er is geen duidelijke oorzaak van psoriasis. Wel is de huidziekte erfelijk. Dit betekent dat wanneer een of beide ouders psoriasis hebben, de kans aanwezig is dat het kind psoriasis te verduren krijgt. Wanneer beide ouders psoriasis hebben, is deze kans zelfs 50%. Je kunt dus wel stellen dat het ‘in de familie’ zit. 

Psoriasisklachten kunnen verergeren door ontstekingen, beschadigingen van de huid, infecties, stress, roken, griep, of het gebruik van bepaalde medicatie. De huidaandoening komt voor bij zowel mannen als vrouwen bij alle leeftijden, maar ontstaat voornamelijk tussen de leeftijden 10 en 30 jaar.

Is psoriasis besmettelijk?

Nee, psoriasis is niet besmettelijk. Het heeft een genetische aanleg en kan dus op generaties worden doorgegeven. De huidaandoening komt bij ongeveer 2 tot 3% van de Nederlandse bevolking voor.

Hoe lang duurt psoriasis?

Psoriasis is een chronische aandoening en is dus niet te genezen. Wel kunnen er periodes zijn waarin de klachten aanzienlijk afnemen. Helaas is het verloop vrij onvoorspelbaar: perioden van verbetering en verergering wisselen elkaar af. Er zijn wel verschillende behandelingen die de psoriasisplekken kunnen verminderen, waaronder lichttherapie. Helaas steken de klachten in de meeste gevallen na enige tijd de kop weer op.

Over het algemeen is psoriasis vrij gemakkelijk te herkennen aan het bekendste symptoom: dikke lagen van schilfers en rode plekken op de huid. Er zijn verschillende vormen van psoriasis, waarbij de ziekteverschijnselen onderling kunnen verschillen. Het verschil in de soorten psoriasis zit hem voornamelijk in de plaatsing van de schilfers en/of klachten. We zetten de zes meest voorkomende soorten van de huidaandoening voor je op een rij.

Psoriasis Vulgaris

De meest voorkomende soort psoriasis is Psoriasis Vulgaris, ook wel Plaque Psoriasis genoemd. Deze vorm van psoriasis komt bij 90% van de mensen met psoriasis voor. Deze vorm kun je herkennen door een of meer van de volgende symptomen:

• Witte en/of zilvergrijze schilfers op de huid;

• Een jeukende huid;

• Rode plekken rond of onder de schilfers;

• De grootte van de plekken kan verschillen van groot tot kleiner;

• De schilfers liggen losjes op de huid, of laten gemakkelijk los. 

De psoriasisplekken kunnen zich tijdelijk bevinden op de huid, maar kunnen ook chronisch zijn. Na het verdwijnen van de plekken kan dit in sommige gevallen zorgen voor verkleuring van de huid.

Psoriasis Guttata

Psoriasis Guttata is een meer zeldzame vorm van de huidaandoening en kenmerkt zich door de vorming van rode, schilferige plekken in de vorm van een druppel, niet groter dan een centimeter. De Guttata variant ontstaat vaak plotseling en de schilfers en plekken hebben wat weg van huiduitslag. De verschijnselen doen zich vaak voor op de bovenarmen, bovenbenen en romp. Deze variant komt het meest voor bij kinderen of jongvolwassenen en kan soms het begin van Psoriasis Vulgaris betekenen. Minder dan een derde van de mensen met psoriasis heeft dit type. Psoriasis Guttata houdt meestal slechts enkele weken aan en verdwijnt dan weer vanzelf.

Psoriasis Inversa

De plekken vormen zich bij Psoriasis Inversa vooral op plekken waar er plooien in het lichaam bevinden en zijn vaak felrood gekleurd en kunnen glanzen. Bij dit type is er minder schilfer vorming. Wel kunnen er pijnlijke zweren optreden door de wrijving in de huidplooien. Psoriasis Inversa bevindt zich vooral in de volgende zones:

• Tussen de billen;

• Liezen;

• De oksels;

• Onder de borsten;

• In de navel;

• In de gehoorgang.

 Bij warmte en dus zweten, kan het voorkomen dat de plekken verkleuren en een witte gloed krijgen.

Psoriasis Capitis

Bij deze vorm van psoriasis bevindt de aandoening zich plaatselijk op en rond de hoofdhuid, maar gaat ook in veel gevallen hand in hand met Psoriasis Vulgaris. De haargrens en slapen worden vooral aangetast en zijn daar ook goed zichtbaar. Ook in het geval van Psoriasis Capitis vormen zich grijswitte schilfers met rode plekken op de (hoofd)huid en kan dit zich een aantal centimeters uitstrekken op de onbehaarde huid rondom. Deze schilfers veroorzaken wanneer ze erg droog zijn, net als hoofdroos, jeuk aan het hoofd. Bij zeer ernstige gevallen van deze psoriasis variant kan dit haaruitval als gevolg hebben.

Psoriasis Unguium

Psoriasis Unguium staat voor psoriasis in de nagels. Deze vorm van de huidaandoening komt regelmatig voor bij Psoriasis Vulgaris patiënten. In bijna geen geval is Nagelpsoriasis de enige vorm van de huidaandoening bij een patiënt. Het kan zich voordoen op zowel de nagels van de handen als van de voeten. Symptomen van Psoriasis Unguium zijn onder andere:

• Putten in de nagels;

• Verkleuringen van de nagels, vaak bruin of geel van kleur;

• Groeven of lijnen in de nagels;

• Afbrokkeling of zelfs afvallen van de nagels.

Het nagelbed kan hierdoor vaak gevoelig zijn en kan dan ook gepaard gaan met (veel) pijn. Deze vorm van psoriasis komt vaker voor bij personen ouder dan 40 jaar en artritis Psoriatica patiënten.

Artritis Psoriatica

Er is sprake van Artritis Psoriatica wanneer een patiënt zowel psoriasis als ontstekingsreuma heeft. Dit komt vaak voor in de gewrichten van de armen en benen en kan leiden tot zwellingen in de vingers en/of tenen. In sommige gevallen tast deze aandoening ook de rug of borstkas aan. Symptomen van deze vorm van psoriasis zijn onder andere:

• Vermoeidheid;

• Pijn in de gewrichten;

• Zwellingen in de gewrichten;

• Stijf gevoel en/of moeite met bewegen;

• Warm gevoel in de gewrichten.

Omdat er bij deze aandoening twee verschillende problemen zijn in de gewrichten, is er een speciale, systemische behandeling nodig met verschillende medicijnen.

Helaas is psoriasis niet te genezen: het is een auto-immuumziekte die altijd in het lichaam aanwezig blijft. Wel zijn er veel verschillende medicijnen en middelen om de symptomen te verhelpen en te onderdrukken. De huidaandoening zal dan ook niet altijd zichtbaar zijn en kan tijdelijk verdwijnen, maar helaas ook weer opduiken. Bij jonge kinderen kan het wel voorkomen dat Psoriasis Guttata na een aantal weken verdwijnt en niet meer terug komt.

Welke medicijnen zijn er tegen psoriasis?

Om de symptomen van psoriasis te verlichten, zijn er verschillende behandelingen mogelijk. Veel daarvan zijn uitwendig en hebben al gauw effect. Bijvoorbeeld:

Lokale behandeling met zalf, crème of lotion

Zonder werkzame stoffen

Omdat de huid vaak droog is en de schilfers daardoor jeuken, is het van belang de huid soepel te houden en (verdere) uitdroging te voorkomen. Het insmeren van de aangetaste zones van de huid met een middel zoals neutrale, vettige crème kan hierbij helpen. Denk hierbij aan vaseline, lanettecreme of een andere neutrale zalf zonder toevoegingen en werkzame stoffen. Deze zijn te verkrijgen bij de apotheek. Vraag bij twijfel om advies voordat je een zalf aanschaft. 

Met werkzame stoffen
Het kan voorkomen dat neutrale lotions of zalf niet genoeg effect hebben op de psoriasisplekken. In dat geval kan het gebruiken van een zalf met medicijnen naast het gebruik van neutrale crème helpen. Na onderzoek wordt dan op recept van de huisarts of dermatoloog worden zeer waarschijnlijk crèmes met de volgende ingrediënten voorgeschreven:

• Corticosteroïd, als ontstekingsremmer. Zalven met dit werkzame ingrediënt gaan de ontsteking tegen. Deze corticosteroïden bestaan in verschillende sterktes. Voor advies over het gebruik van deze medicinale zalf kun je het best terecht bij jouw huisarts.

• Een vitamine D analoog: dit wordt vaak ingezet wanneer de corticosteroïden niet genoeg zijn om de psoriasisklachten te verminderen. Vitamine D remt de versnelde groei van de ontstekingen in de huid en heeft weinig kans op bijwerkingen.

• Er zijn ook middelen waarin de bovenstaande werkzame stoffen zijn gecombineerd.

Het is van belang om altijd medisch advies te raadplegen wanneer je overweegt deze medicijnen te gaan gebruiken. Lees ook altijd voor gebruik de bijsluiter. De mate van gevoeligheid op de verschillende oppervlakken van de huid kunnen verschillen en vergen vaak een ander soort behandeling en middel.

Lichttherapie

Bij deze psoriasisbehandeling wordt er gebruik gemaakt van ultraviolet (UV) of natuurlijk licht als therapie. Zonlicht doodt de overactieve witte bloedcellen die gezonde huidcellen aanvallen en de versnelde celgroei veroorzaken. Zowel UVA- als UVB-licht kan helpen bij het verminderen van de symptomen van milde tot matige psoriasis. Dit type behandeling zal altijd worden uitgevoerd in het ziekenhuis.

Orale medicatie

Naast het smeren van crèmes of het ondergaan van lichttherapie, kan er ook orale medicatie worden geslikt in de vorm van tabletten wanneer blijkt dat deze behandelmethoden niet helpen. Deze vorm van behandeling kan in sommige gevallen wel gepaard gaan met bijwerkingen aan inwendige organen zoals de nieren of de lever. Daarom is het belangrijk om altijd in contact te blijven met de behandelend dermatoloog voor tussentijdse controles en onderzoek.

Psoriasis is helaas niet te voorkomen wanneer je hier genetisch aanleg voor hebt. De bovenstaande behandelingen en middelen kunnen goed helpen de psoriasis te verminderen. Naast een gepaste vorm van medicatie of therapie, zijn er verschillende dingen die je zelf kunt doen om de huid te beschermen en de kans op verschijnselen te verminderen. Een aantal tips zijn als volgt:

• Voorkom uitdroging en smeer de huid regelmatig in, maar vermijd ook te heet (en te lang) douchen;

• Wees voorzichtig met de huid en vermijd beschadigingen. Dus niet krabben en vermijd schaafwonden en kneuzingen;

• Zorg voor verzorgde, korte nagels;

• Zorg voor voldoende rust en geen stress, dit kan soms de klachten verergeren;

• Beperk het gebruik van zeep, of stop het gebruiken van zeep;

• De zon kan helpen. Kijk wel uit dat de huid niet verbrandt, dit kan de klachten namelijk verergeren.

Wanneer de met de huisarts besproken behandelmethoden niet helpen, is het altijd van belang om een deskundige (een dermatoloog) te raadplegen. Ook wanneer de psoriasis zich uitbreidt of ernstig verergert, is het belangrijk om medisch advies te zoeken. Ook bij twijfel is het altijd aangeraden om onderzoek te laten plegen.

Voor het samenstellen van dit artikel is gebruik gemaakt van onderstaande bronnen:

• Nvdv.nl

• Mayoclinic.org